Ludovico Einaudi @ Koningin Elisabethzaal: Een muzikaal moment van vrede in een onderwaterwereld

In een ruimschoots gevulde Koningin Elisabethzaal hoorden we de Italiaanse componist/pianist Ludovico Einaudi rusteloos voortploegen, volop knauwend en bijtend aan een groots en uitzonderlijk oeuvre, inbegrepen talloze klassiekers in het neoklassieke genre die hij doorheen de jaren bijeen schreef. Van het vroegste werk met Le Onde of doorbraakalbum Divenire, het nog steeds onweerstaanbare Nightbook of recenter werk als Elements en de Seven Day Walking songcyclus, telkens weer bereikt Einaudi een enorm groot en divers publiek.

De nieuwste telg in het dankzij vele filmscores en soundtracks (Nomadland, The Father, The Untouchables..) uitdijende universum van Einaudi heet Underwater, een piano solo-album dat hij nadrukkelijk beschreef als ‘een geschenk tijdens de lockdown’. Voor het eerst sinds geruime tijd vond de pianist de nodige tijd om even afstand te nemen van het veeleisende tourleven. Einaudi is immers een muzikant die vrijwel continu de wijde wereld in trekt, om in deze of gene stad op de aardbol nieuwe muzikale hoogtepunten na te jagen. Om vervolgens in zijn vertrouwde nest alsnog plaats te nemen achter zijn geliefde piano, waar hij gedurende de lockdown nieuw werk pende.

Eergisteren speelde hij een concert in de Brusselse Bozar. Gisteren stond de Antwerpse Elisabethzaal op het programma, vandaag Gent, waarna de Einaudi karavaan alweer richting (buitenlandse) oorden trekt. Het dient zeker gezegd: de Antwerpse Elisabethzaal is een ronduit indrukwekkende zaal voorzien van een verbluffende akoestiek. Kortom: de ideale omstandigheden om een van de meest illustere neoklassieke pianisten op deze aardkluit aan het woord te laten. Nuja, bij wijze van spreken dan, want Einaudi is niet zo van veel woorden. De Italiaan laat het liefst de muziek gewoon voor zich spreken. Al nam hij zo aan het einde van een tegen de volle twee uur durend concert toch heel even het woord, om aandacht te vragen voor de nog steeds aanhoudende oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Tijdens de allerlaatste bis horen we een wankel, teer en uiterst fragiel pianomotiefje tegen de backdrop van de Oekraïense vlag met als bovenschrift: ‘Peace’. Helder als politiek en maatschappelijk statement. Bovendien beklemtoont het de grote betrokkenheid en het maatschappelijk engagement van de Italiaanse componist (wat hij eerder ook al eens op erg opvallende wijze deed door op een ronddobberende ijsschots een elegie voor het klimaat te spelen).

Dit concert steunt grotendeels op het Underwater album dat zo goed als integraal uitgevoerd werd. Bij aanvang krijgen we Einaudi solo aan het werk, waarbij de ene track naadloos de andere opvolgde. Tegen de achtergrond van beelden van zacht kabbelend water en langzaam bewegende vissen (“Swordfish”), is de muzikale begeleiding, deels ook via een sobere, maar evenwel uitgekiende belichting, initieel eerder dromerig. Een aandachtig luisterend publiek geraakt echter meer en meer in de ban van het verhaal dat Einaudi wil vertellen. Zo wordt het publiek langzaam, maar zeker meegezogen naar een heel andere wereld. Een wereld van creatieve vrijheid, een plek waar vaak rust en stilte heersen (het oorstrelende “Luminous” of “Flora”), een plaats waar romantiek hoogtij mag vieren (“Natural Light”), maar waar evengoed de onrust al eens onder de huid durft te kruipen (de aardedonkere stemming van “Wind Song”) en het al eens een stevig potje mag rommelen.

Daarna volgt in een tweede thematische luik een losse, vrije greep uit het oeuvre, met enkele van Einaudi’s meest bekende composities zoals bijvoorbeeld “Divenire” of “Elements”. Gaandeweg zoekt en krijgt Einaudi – kale kruin, dik aangezette bril – ook ondersteuning van een violist en een cellist. Naderhand komt er ook een percussionist bij. Zij zorgen ervoor dat sierlijke en melodische passages zoals “Divenire” of het eveneens uit succesalbum Divenire afkomstige “Fly” flink uitgerekt worden en daardoor soms ook sterker dan de respectievelijke albumversies. Daartegenover staat dat tijdens composities als “Experience” (filmische grandeur met jachtige strijkerspartijen en percussie) Einaudi & zijn metgezellen ook vaker drama en bombast benadrukken. In dit tweede luik komt her en der ook werk van de Seven Days Walking cyclus aan bod. Aan de staart wordt er alsnog teruggegrepen op de piano sol formule, waarbij Einaudi nog het meest overtuigt, vooral tijdens lyrische passages, zoals het wonderlijke, nog steeds adembenemende “I Giorni”.

Kortom: een ruimschoots geslaagde concertavond in de Antwerpse Elisabethzaal. Tegen de achtergrond van een wereld in brand herinnerde Einaudi eraan dat muziek zo krachtig kan zijn dat het bewustzijn van tijd en plaats danig kan doen veranderen. We namen een frisse duik in het water en ontdekten allerlei werelden die voorheen nog onontgonnen waren. Tezelfdertijd weerklonk in die reis ook een erg universele boodschap. Met name harmonie, liefde en vooral: vrede.