MJ Lenderman is de muzikale bastaardzoon van grunge en alt-country, die met een rammelende gitaar en een glimlach door de modder van het Amerikaanse zuiden rondzwerft. Zijn songs lijken zo weggeplukt te zijn van de ideale soundtrack voor een roadtrip door stoffige woestijnen, vol neonverlichte bars en melancholie met een vleugje ironie. Met een stem die doorleefd is van nachten vol whiskey en sigaretten, vertelt hij verhalen die scherp en wrang zijn, maar altijd met een knipoog. Lenderman is de soundtrack van het moderne Americana, voor wie het leven bitterzoet proeft en liever lacht dan huilt.
Met Manning Fireworks levert MJ Lenderman een meesterwerk af dat balanceert tussen wrange humor en bittere realiteit. Deze plaat lijkt op het eerste gezicht een ode aan de alledaagse mislukkingen, maar wie de tijd neemt en dieper luistert, ontdekt een rijk gelaagde en uiterst slimme verkenning van de menselijke conditie. Hij zet ons een spiegel voor waarin we onze eigen tekortkomingen kunnen herkennen, maar hij doet dit met zoveel ironie en luchtigheid dat het onmogelijk is om niet mee te lachen – zelfs als het lachen je eigenlijk zou moeten vergaan.
Het album opent met de titeltrack “Manning Fireworks”, een minimalistische song die meteen een toon zet van melancholie vermengd met zijn ongrijpbare humor. ‘Once a perfect little baby / who’s now a jerk / standing close to the pyre manning fireworks’, zingt hij, alsof hij ons met een grijns wil waarschuwen voor de onvermijdelijke transformatie van onschuld naar schande. Het voelt bijna als een klaagzang, maar de knipoog in Lendermans stem maakt duidelijk dat hij het leven niet te serieus neemt. Dit is geen requiem, maar een ironische viering van onze menselijke gebreken. Doorheen heel het album balanceert hij op deze richel van genialiteit; subtiel, gelaagd en altijd meteen terzake, recht naar het hart.
Wat volgt in “Joker Lips” en “She’s Leaving You” markeert de commerciële groei van de songwriter in het vet. Zat zijn talent nog verstopt onder een dikke laag op zijn vorige platen, dan tonen deze twee singles aan dat hij een weg heeft gevonden om dit talent te tonen aan een radiovriendelijk publiek. Wederom bewandelt hij in “She’s Leaving You” het dunne padje van ironie en satire langs de ene kant en oprechte, rauwe emotie aan de andere kant. Maar het is de gitaarriff die in al zijn eenvoud de song zo krachtig maakt. Als een losse draad in een trui raffelt hij steeds verder uit, terwijl je zelf knikkebollend met een grijns meevaart op de golf van melancholie.
Lendermans reis naar Manning Fireworks begon in de creatieve enclave van Asheville, North Carolina, waar hij met vrienden en collega-muzikanten in een soort commune woonde. Deze omgeving, die hem inspireerde tot zijn gelijknamige doorbraakalbum, is inmiddels verdwenen. Het huis werd verkocht en zijn relatie met Karly Hartzman, frontvrouw van de band Wednesday, liep op de klippen. En zo moest hij wel op zoek naar een nieuwe thuis, zowel fysiek als creatief. Deze rusteloosheid sijpelt door in de teksten en muziek van Manning Fireworks, waar hij zich, ondanks zijn groeiende bekendheid, nog steeds een beetje verloren voelt.
Het is tijdens “Rip Torn” en “You Don’t Know the Shape I’m In” dat deze zoektocht naar balans duidelijk hoorbaar is. De akoestische klanken geven een intimiteit en kwetsbaarheid die soms ontbrak in zijn eerdere werk. Het is alsof hij ons dichterbij laat komen, terwijl hij tegelijkertijd de complexiteit van zijn emoties en ervaringen blootlegt. Dit zorgt voor een contrast met de soms robuuste, elektrische gitaren die nog steeds een prominente rol spelen, maar nu worden aangevuld met subtielere lagen van geluid.
Muzikaal schildert hij die lagen van zijn palet in nieuwe kleuren. Waar zijn vorige werk soms rauw en ongepolijst klonk, kiest hij nu voor een schonere productie en experimenteert hij met instrumenten en klanken. De single “Rudolph”, die hij schreef terwijl hij een documentaire over komiek Artie Lange keek, combineert deze nieuwe benadering met zijn kenmerkende stijl misschien wel het meest. De invloeden van southernrock zijn nog steeds aanwezig, maar de toevoeging van klarinetten en contrabas geeft een nieuwe, rijkere dimensie.
Een van de hoogtepunten van de plaat is “Bark At The Moon”, de epische afsluiter van tien minuten die begint met piepende gitaren en eindigt in een zee van vervorming. Het vat de essentie van het album perfect samen: het accepteren van wie je bent, met al je tekortkomingen, en het weigeren om je daarvoor te verontschuldigen. Lenderman zingt: ‘You’re in on my bit/ You’re sick of the schtick/ Well, what did you expect?’ Het is een scherpe kritiek op het idee dat we verantwoordelijk zijn voor hoe anderen ons zien; als je het spel niet wilt spelen, waarom blijven spelen?
Met Manning Fireworks bewijst MJ Lenderman dat hij niet zomaar ‘the next big thing’ is, maar de nieuwe slackerkoning in het land. Evan Dando, Kurt Vile, Courtney Barnett of Stephen Malkmus? Plaats MJ Lenderman maar zonder verpinken in dit rijtje. Alles klopt als een bus; de sfeer die hij schept met zijn jengelende gitaren, de teksten die tot in de details een beeld scheppen van wat er zich in zijn brein afspeelt en de ontegensprekelijke x-factor. Lenderman is een genie die het allemaal zo gemakkelijk doet lijken, maar tegelijkertijd perfect de vinger op de wonde legt.
MJ Lenderman komt Manning Fireworks voorstellen aan het Nederlandse publiek op 14 november in Bitterzoet in Amsterdam. Een dag later staat hij in Botanique in Brussel.
Website / Facebook / Instagram
Ontdek “Joker Lips”, ons favoriete nummer van Manning Fireworks, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
