© CPU – Joost Van Hoey (archief)
Voor een land waarvan het binnenland vrijwel onbewoond is, heeft IJsland toch een klinkende naam in de muziekwereld. Artiesten als Björk, Sigur Rós en Kaleo zijn slechts enkele voorbeelden van de grote namen die wereldwijd succes hebben behaald. Het ruige landschap met zijn laag- en middelgebergte blijkt echter ook uitermate geschikt voor metal. Zo begon bijna dertig jaar geleden in Reykjavik de band Sólstafir aan haar muzikale avontuur. Wat aanvankelijk een experimentele blackmetalband was, groeide langzaam uit tot een verfijnde postmetalband. Frontman en enige overgebleven originele lid, Aðalbjörn ‘Addi’ Tryggvason, brengt door het dragen van fraaie Noorderse kledij een vleugje western in het geheel. Zo werd Sólstafir ook esthetisch gewaardeerd door avantgardisten. Tien jaar geleden markeerde Ótta een keerpunt, en nu, met de release van Hin helga kvöl, vallen zowel de muziek als de ijzige winterse sfeer perfect samen om ons tijdens een tournee in knusse clubs op te warmen.
De eerste van de twee zorgvuldig gekozen supportacts die de temperatuur mocht komen opmeten, was Hamferð. Afkomstig van de Faeröer-eilanden nam deze blackmetalgeïnspireerde doommetalband ons mee naar woelige wateren. De tape-intro met het geluid van de zee deed ons Vikinghart voorzichtig flakkeren. Met zes muzikanten op het podium maakte de groep meteen een krachtige indruk, duidelijk niet van plan om zich zomaar van de wijs te laten brengen. Toch straalde zanger Jón Aldará ook een zekere rust uit. Doordat hij in zijn eigen taal zong, was het niet altijd eenvoudig om hem te volgen, maar zijn lichaamstaal illustreerde de sfeer van elk nummer. Vooral bij de meer melodieuze nummers, waarin hij zijn armen sierlijk liet bewegen en clean zong, leek hij eerder op een goði dan op een bandzanger. Bij de zwaardere riffs balde hij zijn vuisten strak in de lucht om de oerkracht van metal te benadrukken. Na een dik halfuur hadden we echter genoeg gehoord en gezien, maar aan spelplezier en passie was er zowel op het podium als in de zaal geen gebrek.
© CPU – Joost Van Hoey (archief)
Hoewel Finland niet op de gebruikelijke vaarroute tussen de Faeröer-eilanden en IJsland ligt, diende het gisterenavond als een welkome tussenstop. Oranssi Pazuzu smolt moeiteloos de ijsrotsen weg die de reis hadden kunnen belemmeren. Na het optreden bleef er slechts één passend woord over voor de ‘muziek’: waanzin. Mysticum liet een decennium geleden met “LSD“ al horen dat extreme metal en geestverruimende invloeden prima samengaan. Waar dat toen nog vooral als gimmick werkte, gaf Oranssi Pazuzu er nu een diepere en bredere invulling aan. Ville “Evil” Leppilahti doordrenkte zijn Oosters getinte klavierwerk met een psychedelische sfeer die bij vlagen zelfs aan King Gizzard & The Lizard Wizard deed denken. De vocalen van Toni “Ontto” Hietamäki klonken soms alsof hij met blote handen een wild dier stond te villen. Ondanks de razendsnelle riffs en percussie, die nauwelijks tijd lieten voor een directe reactie, gaven de muzikanten zelf duidelijk aan hoe je op hun muziek kan bewegen. De Orangerie zat vrijwel tot de laatste plek vol, wat de bewegingsruimte beperkte, maar het publiek stond er niet passief bij. Vooral tijdens “Vasemman käden hierarkia” sleurde de band de hele zaal mee, en iedereen stond weer op scherp.
Toen Sólstafir stipt op tijd het podium betrad, bracht de band ons weer stevig op koers. Door de muzikale schommelingen van Hamferð en Oranssi Pazuzu waren we al voorbereid op de reis, maar de IJslanders maakten de noordpoolcirkel rond. De galmende gitaren van “78 Days in the Desert” klonken als een heroïsch krijgerslied, waarin ijs en vuur continu met elkaar botsten. Daartussen straalde de rock-‘n-roll-charme waarmee de band zich live profileert. Het publiek ontving hen dan ook met laaiend enthousiasme en was klaar om samen op avontuur te gaan. Opvallend genoeg was het nieuwe album Hin helga kvöl echter niet de kern van de setlist. Buitenstaanders zouden misschien zeggen dat alles op elkaar lijkt, en dat klopte in zekere zin: stilistisch was er weinig verschil tussen de titeltrack en “Svartir Sandar” uit 2012. Was de band dan niet geëvolueerd? Het antwoord is nee.
© CPU – Joost Van Hoey (archief)
De groei van Sólstafir kwam vooral tot uiting in het live-optreden. Addi betrok de eerste rijen volledig bij de show: hij zocht ze op, soleerde vlak voor hun neus, wisselde vuistjes uit en keek hen diep in de ogen – ideaal voor een Instagram-story. Met een mix van humor en ernst, en zijn bewustzijn van de cameracultuur, maakte hij het de fans niet gemakkelijk om volledig in het moment op te gaan. Naast hem straalde Sæþór Maríus ‘Pjúddi’ Sæþórsson onafgebroken kalmte uit. Met zijn zwarte cowboyhoed en puntige schoenen leek hij wel een getroebleerd personage uit Deadwood, voor wie muziek een vorm van therapie was. Tijdens het elf minuten durende epos “Ljós í Stormi” gaf hij zijn innerlijke stemmen de vrije teugel op zijn gitaar. De krachtige blastbeats zorgden voor de nodige opwinding en sleurden het publiek mee in de gecontroleerde chaos.
En zo hield Sólstafir het anderhalf uur lang meedogenloos vol. Gedurende de set was er geen ruimte voor fouten; de sobere, strak geregisseerde lichtshow droeg daar sterk aan bij. “Ritual of Fire” bleek daarbij een passende afsluiter: de melancholische gitaren illustreerden vijftien minuten lang perfect hoe Sólstafir postrock creëert. Voor Addi en zijn bandleden kon het niet op; ze leefden overduidelijk voor hun muziek en hun publiek. In plaats van een traditionele bisronde greep de frontman de microfoon om een toost uit te brengen op het leven – het liefst met wodka – in een gebaar van pure dankbaarheid. Als afsluiting zette de band het bijna klaaglijke “Goddess of the Ages” in, een laatste akkoord dat de avond afsloot door de complexiteit van ons bestaan terug te brengen naar de essentie van de natuur.
